Cấu trúc thị trường là gì? Đặc điểm dạng cấu trúc thị trường hiện nay

Mỗi thị trường khác nhau cần có các chiến lược sản xuất và định giá sản phẩm khác nhau. Hiểu rõ được thị trường giúp nhà quản lý dễ dàng nắm bắt được ưu nhược điểm của tình hình thực tế và đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Cùng PharMarketing tìm hiểu về các dạng cấu trúc thị trường thông qua bài chia sẻ dưới đây!

Cấu trúc thị trường là gì?

Cấu trúc thị trường (Market structure) được hiểu là một nhóm thị trường có đặc trưng riêng được biểu hiện bằng số lượng người mua, người bán và mối quan hệ tương tác qua lại với nhau. 

Trong kinh tế học, cấu trúc của thị trường đề cập đến sự phân biệt các ngành khác nhau dựa trên mức độ và tính chất cạnh tranh về hàng hoá, dịch vụ. Điều này thể hiện thông qua những ảnh hưởng đến hành vi và kết quả trong một thị trường cụ thể.

Những yếu tố quyết định đến thị trường bao gồm: Số lượng người mua và người bán, tính chất hàng hóa (mức độ khác biệt của sản phẩm trên thị trường), hàng rào gia nhập hàng hoá (mức độ gia nhập hoặc ra khỏi thị trường của hàng hoá), sức mạnh thị trường, chi phí đầu vào và cạnh tranh phi giá.

Các dạng cấu trúc thị trường

Dựa trên các đặc điểm của cấu trúc thị trường thì có 2 dạng thị trường lớn. Đó là thị trường cạnh tranh hoàn hảo và thị trường cạnh tranh không hoàn hảo.

Thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là cấu trúc thị trường lý tưởng, nơi mà người mua chấp nhận giá bán của nhà cung cấp và người bán thì không có đối thủ cạnh tranh. Một số đặc trưng cơ bản của thị trường là:

• Có một lượng lớn người bán và người mua trên thị trường.
• Người bán đều có quy mô rất nhỏ và không có khả năng tác động đến thị phần chung.
• Sản phẩm được bán ra trên thị trường là giống nhau, không có sự khác biệt quá lớn về đặc trưng sản phẩm giữa các nhà cung cấp.
• Nhà cung cấp có thể tự do gia nhập hoặc rút lui khỏi thị trường mà không gặp bất kỳ trở ngại nào.
• Cả người mua và người bán đều có tất cả các thông tin minh bạch về sản phẩm từ tính chất, công dụng, giá cả,...
• Chính phủ không tham gia điều tiết và kiểm soát thị trường.

Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo

Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo là kiểu dạng thị trường phù hợp với tình hình thực tiễn. Tại đây, doanh nghiệp bán các sản phẩm không giống nhau, không có khả năng kiểm soát hay chi phối giá cả hàng hoá. Bên cạnh đó, các công ty phải tự chủ động tranh giành thị phần và được bảo vệ bởi hàng rào hàng hoá.

Kiểu thị trường này có thể bắt gặp trong các loại cấu trúc thị trường như sau: Thị trường cạnh tranh độc quyền, thị trường độc quyền nhóm bán, thị trường độc quyền bán, thị trường độc quyền nhóm mua và thị trường độc quyền mua.

Thị trường độc quyền

Về phía người bán, thị trường độc quyền nghĩa là chỉ có duy nhất một đơn vị cung ứng hàng hoá. Đơn vị cung ứng này chiếm toàn bộ thị phần và thường có thể tự định giá hàng hoá. Mức giá đưa ra có thể cao hơn nhiều so với mức giá của sản phẩm có tính chất tương tự.

Người mua khi tham gia cấu trúc thị trường độc quyền bán phải gặp nhiều bất lợi về giá. Vì khi nhu cầu tiêu dùng tăng cao, các nhà độc quyền bán sẵn sàng gia tăng giá bán để thu lại mức siêu lợi nhuận.

Xem thêm: Thị phần là gì? 4 Bí quyết giúp gia tăng thị phần cho doanh nghiệp Việt

Thị trường cạnh tranh độc quyền

Thị trường cạnh tranh độc quyền mang đầy đủ đặc điểm của thị trường cạnh tranh và thị trường độc quyền. Trong đó, người bán sẽ cạnh tranh với nhau và phân biệt hàng hoá thông qua chất lượng, nhãn hiệu, nơi sản xuất,... Các công ty có thể tự định giá và kiểm soát giá cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên, người bán cần so sánh giá với đối thủ cạnh tranh trên thị trường để có lợi thế hơn về giá.

Theo cấu trúc thị trường này, người mua và người bán có thể tự do tham gia hoặc rời bỏ thị trường mà không mất bất kỳ khoản phí nào. Chính vì rào cản gia nhập thấp nên thị trường liên tục xuất hiện đối thủ cạnh tranh mới. Điều này khiến cho các công ty không thể tạo ra sự bứt phá về lợi nhuận về lâu dài.

Thị trường độc quyền nhóm

Xét phía người bán, thị trường độc quyền nhóm sẽ bao gồm một số ít đơn vị cung cấp sản phẩm khác biệt hoặc giống hệt nhau. Số lượng người bán trên thị trường tương đối ít nên chiến lược cạnh tranh sẽ phụ thuộc với nhau. Mặt khác, các công ty này có thể tự thoả thuận với nhau để san sẻ thị phần như hạn chế sản xuất để thu lại lợi nhuận cao. 

Xét phía người mua, thị trường độc quyền bao gồm một nhóm người mua các sản phẩm giống hệt nhau. Tuy nhiên, các đơn vị cung cấp hàng hóa lại tương đối nhiều. Khi đó, giá bán phụ thuộc vào quyết định của người mua. Đơn vị cung cấp không thể tự định giá cho sản phẩm của mình.

Cấu trúc thị trường cho biết cấu trúc của thị trường hoặc các ngành khác nhau và nó có ảnh hưởng như thế nào đến cung cầu hàng hoá. Nhà quản lý cần phải hiểu rõ được từng loại thị trường tác động như thế nào đến việc đưa ra quyết định và chiến lược phát triển sản phẩm. Hy vọng những thông tin bổ ích về phân tích thị trường giúp doanh nghiệp đề xuất ra các giải pháp bán hàng một cách hiệu quả hơn.

Xem thêm: Các bước xây dựng quy mô thị trường