M&A là gì? 4 Lợi ích nổi bật của M&A trong kinh doanh

Trong các năm 2016 - 2019, thị trường Việt Nam đã chứng kiến nhiều thương vụ M&A nổi bật như Holcim Việt Nam được thâu tóm bởi SCCC, hay VIB được ngân hàng ngoại CBA mua  lại… mới đây nhất là sự kiện M&A Grab mua lại Uber tại thị trường Đông Nam Á. Vật thực chất M&A là gì? Hình thức này có lợi ích gì mà lại thu hút nhiều sự chú ý tới vậy? Hãy cùng tìm hiểu ngay cùng PharMarketing thông qua bài viết dưới đây nhé!

M&A là gì?

M&A là được viết tắt từ 2 cụm từ Mergers (Sáp nhập) và Acquisitions (Mua lại). Thông qua hình thức sáp nhập hoặc mua lại toàn bộ hoặc 1 phần, doanh nghiệp A sẽ giành quyền kiểm soát doanh nghiệp B. Các thương vụ M&A được diễn ra không chỉ đơn thuần là muốn gia tăng việc sở hữu cổ phần mà còn nhắm tới mục đích tham gia và quyết định các vấn đề quan trọng tới doanh nghiệp bị sáp nhập/mua lại. 

Cụ thể hoạt động này diễn ra như sau:

Mergers (Sáp nhập): là hình thức liên kết, sáp nhập giữa 2 hoặc nhiều doanh nghiệp có cùng quy mô từ đó cho ra đời doanh nghiệp với tư cách pháp nhân mới. Khối tài sản, lợi ích chung, quyền hay nghĩa vụ của doanh nghiệp bị sáp nhập sẽ thuộc về doanh nghiệp sáp nhập. 

Acquisitions (Mua lại): là hình thức một doanh nghiệp lớn sẽ mua lại những doanh nghiệp nhỏ và yếu hơn. Trong đó doanh nghiệp mua vẫn giữ tư cách pháp nhân cũ và doanh nghiệp được mua lại sẽ thuộc quyền sở hữu hợp pháp của doanh nghiệp mua.

Lợi ích của M&A trong kinh doanh

Hầu hết các hoạt động M&A được thực hiện nhằm mục đích tạo ra giá trị tăng thêm (giá trị cộng hưởng) thông qua những lợi ích như mở rộng thị phần hoặc tạo ra cơ hội tăng trưởng mới cho doanh nghiệp. Dưới đây là 1 số ưu điểm nổi trội mà M&A mang lại cho tổ chức:

• Nâng cao quy mô doanh nghiệp: Thực hiện hoạt động M&A giúp doanh nghiệp thâm nhập được vào thị trường mới, có thêm một dây chuyền sản phẩm mới hay mở rộng phạm vi phân phối. Đồng thời mở rộng chi nhánh, phòng giao dịch, các dự án. Khi quy mô doanh nghiệp tăng, phân phối hàng hóa được đẩy mạnh cũng sẽ giúp doanh nghiệp gia tăng thị phần của mình.
• Giảm tải chi phí nguồn nhân lực: Chiến lược M&A được áp dụng sẽ là cơ hội giúp doanh nghiệp sàng lọc nhân viên, loại bỏ những vị trí việc làm kém hiệu quả. Từ đó tiếp nhận những nguồn lao động có kỹ năng, kinh nghiệm tốt từ công ty bị mua bán/ sáp nhập.
• Cải thiện tài chính cho doanh nghiệp: Sức mạnh tài chính sẽ được nhân đôi khi thực hiện một thương vụ M&A. Nguồn vốn của tổ chức sẽ được cải thiện đáng kể do tiếp nhận từ bên bị sáp nhập/mua.
• Nâng cao trình độ công nghệ - kỹ thuật: Thông qua việc M&A, doanh nghiệp có thể tận dụng công nghệ hay kỹ thuật của các bên để tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội hơn. Ngoài ra, nguồn vốn lớn cũng là điều kiện thuận lợi để phát triển công nghệ, nâng cao trình độ kỹ thuật cho tổ chức và thu hút thêm nhân tài mới.

Những hình thức thực hiện M&A phổ biến hiện nay

Hiện nay, có 3 hình thức M&A phổ biến được nhiều doanh nghiệp ưa chuộng, sử dụng:

M&A theo chiều ngang (Horizontal)

Đây là hình thức mua bán, sáp nhập giữa các doanh nghiệp cung cấp các dòng sản phẩm/dịch vụ giống nhau hoặc tương tự. Họ sẽ những đối thủ cạnh tranh trực tiếp ở cùng ngành, cùng giai đoạn sản xuất với nhau. Loại sáp nhập này sẽ giúp doanh nghiệp loại bỏ sự cạnh tranh, gia tăng thị phần, doanh thu và lợi nhuận. Ngoài ra còn giúp tổ chức giảm thiểu các chi phí cố định, mở rộng thị trường.

Ví dụ, nếu một công ty sản xuất điện thoại mua lại công ty sản xuất điện thoại khác trong ngành thì đây gọi là sáp nhập chiều ngang.

M&A theo chiều dọc (Vertical)

M&A theo chiều dọc (Vertical) được thực hiện với mục đích kết hợp hai công ty có cùng chuỗi giá trị sản xuất, cùng một dịch vụ. Tuy nhiên khác biệt duy nhất của hình thức này là giai đoạn sản xuất mà họ đang hoạt động.

M&A theo chiều dọc thường được thực hiện để đảm bảo việc cung cấp các mặt hàng thiết yếu, tránh gián đoạn nguồn cung. Bên cạnh đó, hình thức này còn được thực hiện như một biện pháp giúp hạn chế cung cấp cho đối thủ cạnh tranh, giảm thiểu chi phí chung gian từ đó nâng cao doanh thu, lợi nhuận.

Ví dụ, khi sáp nhập một cửa hàng quần áo vào nhà máy dệt. Thì đây gọi là sáp nhập chiều dọc, vì cùng ngành thời trang với nhau, nhưng giai đoạn sản xuất khác nhau.

M&A Kết hợp (Conglomerate)

M&A kết hợp (Conglomerate) là hình thức mua bán và sáp nhập để hình thành nên các tập đoàn. Hình thức này diễn ra giữa các công ty phục vụ cùng một nhóm khách hàng trong một ngành cụ thể nhưng cung cấp sản phẩm/ dịch vụ khác nhau. Những sản phẩm họ kinh doanh có thể được bổ sung, song hành cùng nhau.

Ví dụ, nếu một công ty sản xuất bàn - ghế sáp nhập với một công ty sản xuất nệm ghế, điều này sẽ được gọi là sáp nhập tập đoàn. Vì đây là những sản phẩm bổ sung, thường được mua cùng nhau. Hình thức này thường được thực hiện cùng nhau để nâng cao tính tiện lợi cho người tiêu dùng.

Các bước hoạt động của một quy trình M&A

Để thực hiện một quy trình M&A thường mất khá nhiều thời gian, có thể từ 6 tháng tới 1 năm với 10 bước hoạt động như sau:

Bước 1: Xây dựng chiến lược M&A

Trước khi bước vào quy trình M&A, đầu tiên các nhà quản lý cần xây dựng, phát triển chiến lược M&A rõ ràng để biết rõ họ mong muốn đạt được gì từ thương vụ mua bán/ sáp nhập này.

Bước 2: Xác định tiêu chí tìm kiếm M&A

Tiếp theo, cần xác định các tiêu chí chính để thiết lập các công ty mục tiêu có tiềm năng. Cụ thể có thể tìm kiếm các thông tin về sản phẩm, thị phần, lợi nhuận, vị trí địa lý hoặc cơ sở khách hàng của doanh nghiệp đó thời gian gần đây.

Bước 3: Đánh giá các mục tiêu tiềm năng

Từ các tiêu chí tìm kiếm được, người quản lý sẽ xác định, đánh giá xem công ty mục tiêu tiềm năng này có xứng đáng được tiếp tục thương vụ M&A hay không?

Bước 4: Lập kế hoạch mua lại

Bước tiếp theo trong quá trình M&A là bắt đầu lập kế hoạch mua lại. Những người thâu tóm liên hệ với các công ty đáp ứng tiêu chí mà doanh nghiệp cần nhằm thu thập và đánh giá mức độ phù hợp việc sáp nhập/ mua lại.

Bước 5: Phân tích định giá

Thực hiện phân tích định giá là một khâu quan trọng trong chiến lược M&A. Để thực hiện tốt phần này, người đứng ra thực hiện thương vụ cần yêu cầu công ty mục tiêu cung cấp thông tin về tình hình tài chính hiện tại, hoặc báo cáo kinh doanh… để việc định giá được chính xác nhất.

Bước 6: Đàm phán

Sau khi sản xuất một số mô hình định giá của công ty mục tiêu, doanh nghiệp phải tiến hành lựa chọn phương án phù hợp nhất để đề bạt và đàm phán với bên bị mua/sáp nhập. Khi đề xuất ban đầu đã được trình bày, hai công ty có thể thương lượng tới các điều khoản chi tiết hơn.

Bước 7: Thẩm định

Sự thẩm định được thực hiện nhằm mục đích xác nhận hoặc điều chỉnh giá trị của công ty mục tiêu. Tiến hành thẩm định thông qua việc kiểm tra và phân tích chi tiết mọi khía cạnh của công ty mục tiêu như: các chỉ số tài chính, thống kê tài sản và nợ, khách hàng, nguồn nhân lực,… 

Bước 8: Hợp đồng mua bán

Khi không có vấn đề lớn phát sinh sau thẩm định, hai bên sẽ tiến hành thực hiện hợp đồng mua bán cuối cùng. Trong đó, các bên sẽ đưa ra những quyết định về loại thỏa thuận mua hàng, bao gồm mua tài sản hoặc mua cổ phần.

Bước 9: Tài chính

Khi thỏa thuận ký kết, các nhà đầu tư thường nhận được một phần cổ phiếu mới trong danh mục đầu tư của họ từ phần cổ phiếu mở rộng của công ty mua lại. Đôi khi các nhà đầu tư sẽ nhận được cổ phiếu mới từ việc xác định một thực thể doanh nghiệp mới được tạo thành sau thỏa thuận M&A. Trong trường hợp mua lại, công ty mua sẽ thanh toán cho cổ phiếu của công ty bị mua lại bằng tiền mặt, cổ phiếu hoặc cả hai.

Bước 10: Kết thúc giao dịch

Kết thúc giao dịch, các bên liên quan thường có một số điều chỉnh tài chính và bên mua cần tiến hành tích hợp công ty được mua lại vào công ty mẹ hoặc đưa ra những quyết định đảm bảo rằng họ có thể tiếp tục hoạt động kinh doanh như một doanh nghiệp độc lập.

Vì sao M&A cần chú ý tới Marketing?

Hoạt động M&A đóng một vai trò quan trọng trong vấn đề truyền thông - Marketing của doanh nghiệp. Dưới đây là 3 lý do chính lý giải tại sao M&A cần được chú ý tới Marketing:

Tránh khủng hoảng truyền thông

Khi hoạt động M&A dần được tiết lộ, không tránh khỏi sự giao động của các đối tác khác như nhà phân phối, nhà cung cấp, nhân viên… của doanh nghiệp bị mua và cả doanh nghiệp mua. Điều này có thể gây ra hiện tượng khủng hoảng truyền thông và làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các bên.

Một ví dụ điển hình của việc này chính là khủng hoảng truyền thông giữa Uber Đông Nam Á và Grab. Nhiều tài xế Uber tỏ ra khá thất vọng có nguy cơ mất việc nếu trước đó vi phạm điều khoản của Grab. Rất nhiều người trong số này đang có món nợ khổng lồ từ việc mua ô tô chạy taxi công nghệ, từ đó hình thành nỗi lo phá sản vì gánh nặng này sinh ra quá lớn.

Điều chỉnh bộ máy nhân sự và quy trình làm việc

Để thương vụ M&A diễn ra hiệu quả, doanh nghiệp cần có sự tìm hiểu, trao đổi về văn hoá công ty, hệ thống phân phối năng lực lãnh đạo và thiện chí hợp tác,…Trong giai đoạn này, đơn vị thực hiện M&A nên cân nhắc sử dụng hỗn hợp tiếp thị 7P chú trọng 2 yếu tố là con người (people) và quy trình (process) để giải quyết vấn đề.

Công tác tiếp thị trong nội bộ (internal marketing) cần được kết hợp chặt chẽ với hoạt động nhân sự (human resources) nhằm củng cố lại nguồn lực bên trong doanh nghiệp. 

Ngoài ra, trong quá trình thực hiện giao dịch M&A cần có sự phối hợp giữa các bộ phận đầu não như: hội đồng quản trị, ban Giám Đốc, chuyên viên nhà đầu tư và phòng marketing để đảm bảo tính nhất quán trong hoạt động marketing và các thông điệp truyền thông.

Xác định chiến lược thương hiệu

Một vấn đề khác cần quan tâm là định vị thương hiệu sau M&A. Do có việc sáp nhập 2 thương hiệu nên một số chiến lược thương hiệu có thể bị thay đổi. Những vấn đề như cốt lõi thương hiệu, hệ thống nhận diện thương hiệu hay cấu trúc cũng có khả năng bị ảnh hưởng không nhỏ khi thực hiện M&A. 

Một số ví dụ về các thương vụ M&A điển hình tại Việt Nam

Theo thống kê chỉ ra, mỗi ngày có hàng ngàn thương vụ sáp nhập diễn ra trên toàn thế giới. Giá trị các hợp đồng M&A này lên tới 48,8 tỷ USD trong giai đoạn 2009-2018. Hãy cùng PharMarketing điểm mặt một số thương vụ M&A nổi tiếng trong thời gian qua:

ThaiBev và Sabeco

Thương vụ M&A giữa ThaiBev – Một trong những công ty nước giải khát lớn của Đông Nam Á Đã làm tốn không ít giấy mực của báo chí. Thương hiệu này được biết đến là công ty giải khát lớn nhất Thái Lan với Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (SABECO). Giá trị thương vụ M&A lớn nhất ngành bia Châu Á này là 4,8 tỷ USD từ việc ThaiBev mua lại 53,59% cổ phần của Sabeco.

Thương vụ này đã giúp “ông lớn ngành giải khát” Thái Lan bước vào cuộc chơi chiếm lĩnh thị trường giải khát Việt Nam hiện nay do Sabeco hiện tại đang chiếm tới 41% thị phần.

GIC Private Limited và Vinhomes

Một thương vụ M&A khác được biết đến gần đây chính là việc quỹ đầu tư GIC Private Limited của Chính phủ Singapore hoàn thành xong thương vụ M&A với Vinhomes vào tháng 4/2018. Cụ thể, GIC thực hiện đầu tư mua cổ phần của Vinhomes và cung cấp một số công cụ nợ cho Vinhomes (như khoản cho vay) để thực hiện các dự án.

Central Group – Big C

Bỏ 1,14 tỷ USD để hoàn thành thương vụ M&A là cách mà Central Group - tập đoàn nổi tiếng tại Thái Lan đã đầu tư để sở hữu thương hiệu Big C Việt Nam vào quý 2/2016. Chiến lược này đã giúp họ thâu tóm thị phần mảng bán lẻ trên thị trường Việt Nam. Trước đó, Central Group được biết đến là đơn vị mua lại tỷ lệ cổ phần chi phối với Nguyễn Kim, Zalora Việt Nam.

KẾT LUẬN
Trên đây là toàn bộ thông tin về M&A mà PharMarketing đã tổng hợp để gửi đến bạn. Hy vọng những kiến thức hữu ích này có thể giúp bạn chinh phục con đường kinh doanh của mình thành công hơn.